การสร้างองค์การแห่งคุณธรรม จริยธรรม (ต่อ)
เราไม่ต้องมองไกลนะครับ ในประเทศไทยเรา กรณีบริษัทน้ำมันบางจาก กรณีบริษัทมติชน ที่มีปัญหา ผมอาจจะไม่สามารถพูดได้ว่าสองบริษัทนี้ดีมากน้อยแค่ไหน เอาเป็นว่าเขาได้ทำบางสิ่งบางอย่างที่สังคมเห็นคุณค่า ฉะนั้นพอมีปัญหาสังคมเข้าไปช่วยครับ นั่นคือกรณีพิเศษ แต่ในกรณีปกติแล้วถ้าธุรกิจไหนทำประโยชน์ให้สังคมมาก สังคมจะสนับสนุน ทั้งในฐานะที่เป็นลูกค้าและการสนับสนุนเรื่องอื่น และนอกจากนั้นครับปรากฏว่าพนักงานที่ทำงานในบริษัทที่รับผิดชอบต่อสังคม บริษัทที่มีคุณธรรมจริยธรรม มีความภาคภูมิใจ มีความผูกพัน มีความรัก กับบริษัท ที่เขาเรียกว่ามี Loyalty จึงกลายเป็นบุคลากรที่มีคุณค่ากับบริษัท เพราะว่าเมื่อมีความรัก ความผูกพัน ความภาคภูมิใจ อะไรจะเกิดขึ้นครับ เขาอุทิศตน เขาอุทิศเวลา เขาอุทิศสมอง เขาอุทิศกำลังใจให้ จึงทำให้พนักงานเหล่านั้นมีความภูมิใจและมีความสุขในการทำงาน ในชีวิตการทำงาน ซึ่งมีความหมายยิ่งกว่าความสุขที่เกิดขึ้นเพราะว่าได้เงินเดือนสูง เงินเดือนสูงก็อาจจะช่วยให้มีความสุข แต่ก็อาจไม่แน่ ไม่ยั่งยืน ถ้ามีอย่างอื่นที่มากระทบในทางที่ทำให้เกิดความทุกข์ หรือความไม่พอใจแล้ว เงินเดือนสูงไม่มีคุณค่าเลย อาจจะมีบางกรณีนะครับ บางคนอึดอัดเต็มทีอยากจะออก แต่เสียดายเงิน แต่เงินเดือนดีเหลือเกิน ก็อาจจะมีอยู่บ้าง
แต่โดยทั่วไปกล่าวได้ว่า ความสุขนั้นเกิดจากการมีคุณธรรมจริยธรรม และการที่บุคคลเหล่านั้นได้ปฏิบัติคุณธรรมจริยธรรมเป็นความสุขในตัว ความสุขในใจ ฉะนั้นเรื่องคุณธรรมจริยธรรมกับเรื่องความสุขของพนักงาน จึงเป็นเรื่องเกี่ยวพันกัน ก็จะเห็นว่าเป็นประโยชน์ต่อ ทุกฝ่ายใช่ไหมครับ แต่ทีนี้การทำตัวชี้วัดนั้นไม่ยาก สนุกด้วยนะครับลองทำดู อาจจะเป็นตัวอย่างให้ที่อื่นมาเรียนรู้แล้วก็ลองไปทำบ้าง เพราะความสุขเป็นเรื่องสำคัญ ถ้าท่านวัดวัดความสุขได้ทำให้เราตื่นตัว ทำให้เราสนใจ เราจะได้ดูว่า ถ้าความสุขมีแนวโน้มลดลงเพิ่มขึ้น เราจะได้มาดูว่าแล้วเราจะมาปรับปรุงอย่างไร เพื่อให้ความสุขเรามากขึ้น ถามว่าความสุขในที่นี้มีความหมายหลายมิติหลายองค์ประกอบ ซึ่งผมเชื่อว่าสิ่งเหล่านี้ท่านไปคิดเองได้ ไม่ต้องให้นักวิชาการมาบอก แต่ถ้าอยากจะศึกษาจากที่เขาเคยทำกันมาก็มีครับ มีเยอะ ความสุขของคน ของครอบครัว ของชุมชน ของท้องถิ่น ระดับตำบล ระดับจังหวัด มีให้ศึกษาได้ ในประเทศออสเตรเลียมีตัวอย่างว่า เทศบาลแห่งหนึ่งเขาจะวัดความสุข เขาก็วัดหลายอย่าง แต่อย่างหนึ่งที่เขาวัดก็คือให้คนไปสังเกตดูว่าเวลาคนเดินมาเยอะ ๆ มีคนหัวเราะกี่คน คิดเป็นเปอร์เซ็นต์เท่าไร คนเดินมาหน้ามุ่ย เคร่งเครียด นั่นแปลว่าความสุขไม่ค่อยมี ก็เป็นเทคนิคนะครับ อาจจะไม่ใช่สิ่งที่ถูกต้องร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่เป็นเครื่องชี้ได้
อยากจะพูดอีกหน่อยหนึ่งครับว่า การปฏิบัติคุณธรรมและจริยธรรมไม่ใช่แปลว่าเป็นการไปทำความดี ความถูกต้อง ความเป็นธรรม ที่ไม่ใช่อยู่ในกิจการ ท่านอาจจะนึกถึงว่าทำความดีก็ไปเป็นอาสาสมัคร ไปช่วยดูแลคนแก่ คนเจ็บป่วย สมัยที่ผมเป็นผู้อำนวยการก็มีคณะอาสาสมัครวันเสาร์-อาทิตย์ก็ออกไปต่างจังหวัด ไปส่งเสริมเรื่องการทำบัญชีที่ถูกต้อง ไปส่งเสริมเรื่องปุ๋ยชีวภาพ อาจจะมีครอบครัวพนักงานติดตามไป บางคนเป็นแพทย์ไปช่วยตรวจสุขภาพ บางคนเป็นช่างตัดผมไปตัดผมให้เด็ก ก็แล้วแต่ก็มีหลาย ๆ อย่าง อันนั้นเป็นความดีครับ ดีนะครับ ควรทำนะครับ แต่ว่าความดี ความถูกต้อง ความเป็นธรรม ดีที่สุดคือต้องอยู่ในตัวกิจกรรม กิจการขององค์การ เป็นความดีในธุรกิจของธนาคารออมสิน เป็นความถูกต้องในธุรกิจของธนาคารออมสิน เป็นความเป็นธรรม ในธุรกิจของธนาคารออมสิน ตรงนั้นจะสำคัญที่สุด แต่พร้อมกันนั้นเราสามารถจะมีความดี ความถูกต้อง และความเป็นธรรม นอกจากกิจการขององค์การด้วย ทำสองอย่างควบคู่กันไปก็ถือว่าดีที่สุด
ท่านผู้มีเกียรติ เพื่อน ๆ ที่รักและเคารพทุกท่านครับ ผมได้พูดมา คิดว่ามากพอสมควร ในเรื่องซึ่งดูเหมือนเป็นนามธรรม บางทีก็ดูว่ายาก แต่ผมได้สรุปว่าจริง ๆ แล้วเป็นรูปธรรม แล้วก็ไม่ยาก ผมได้เสนอทั้งความหมายของคุณธรรมจริยธรรม แต่ที่สำคัญคือการปฏิบัติ ซึ่งผมเชื่อว่าท่านมีผู้นำที่ดี ท่านผู้อำนวยการผมก็รู้จักท่านมาหลายปี นึกถึงท่านทีไรก็นึกถึงเสียงหัวเราะ ท่านเป็นคนอารมณ์ดี และเห็นแก่ส่วนรวม เป็นคนที่ใจใหญ่ ท่านประธานก็รู้จักท่านมาหลายปี คณะกรรมการเห็นหน้าก็คุ้น ๆ ทั้งนั้น ดูชื่อท่านที่ไม่มาผมก็รู้จัก ก็ถือว่าวันนี้ผมดีใจได้มาพบท่านประธาน ท่านกรรมการ ท่านผู้อำนวยการและเพื่อน ๆ ที่ยังอยู่นะครับ ที่ยังอยู่แปลว่าอายุยังไม่มาก ถ้าอายุมากคงตามผมไปหมดแล้ว ที่ยังอยู่นี่ยังเป็นสาว ยังเป็นหนุ่มอยู่ มองทางนี้ก็มีหลายสาว ทางนี้ก็หลายหนุ่ม ส่วนน้อง ๆ ข้างหลัง บางคนก็ทันกัน บางคนก็ไม่ทัน ผมก็หวังว่าสิ่งที่ผมได้พูดมานี้คงเป็นประโยชน์บ้าง สำหรับท่านนำไปคิดไปพิจารณา และผมหวังเป็นอย่างยิ่งว่าท่านจะมุ่งมั่นทำสิ่งนี้ แล้วก็มาร่วมเป็นเครือข่าย กับอีกหลายองค์การ อีกหลายหน่วยงาน เพราะว่ารัฐบาลนี้ก็พยายามอย่างยิ่งครับ ที่จะส่งเสริมเรื่องคุณธรรมจริยธรรม ความดี ความถูกต้อง ความเป็นธรรม รวมถึงเรื่องที่เราเรียกว่าธรรมาภิบาล รวมถึงสิ่งที่เรียกว่า เศรษฐกิจพอเพียง เศรษฐกิจพอเพียงก็เป็นความดีในตัวเอง เป็นความถูกต้องในตัวเอง เป็นความเป็นธรรมในตัวเอง เศรษฐกิจพอเพียง ความพอดี ความสมเหตุสมผล ความมีภูมิคุ้มกัน เพื่อให้เกิดความมั่นคง การใช้ความรู้ การใช้คุณธรรม ฉะนั้นเศรษฐกิจพอเพียงก็เป็นเรื่องที่เชื่อมโยงอย่างใกล้ชิดกับเรื่องคุณธรรม จริยธรรม เรื่องความดี เรื่องความถูกต้อง เรื่องความเป็นธรรม รัฐบาลนี้ส่งเสริมเต็มที่ในทั้งเรื่องคุณธรรม จริยธรรม ธรรมาภิบาล เศรษฐกิจพอเพียงและเรื่องที่เกี่ยวพันกัน ทั้งในภาครัฐและนอกภาครัฐ ในภาครัฐก็คือ กระทรวง กรม องค์การมหาชน รัฐวิสาหกิจ ราชการส่วนภูมิภาค ราชการส่วนท้องถิ่น นอกภาครัฐก็คือ สถาบันการศึกษา สถาบันศาสนา องค์การพัฒนาเอกชน ภาคประชาสังคม ภาคธุรกิจ สื่อมวลชน และอื่นๆ ก็หวังว่า จะมุ่งมั่นทำสิ่งนี้ จะมีคุณธรรมจริยธรรม ธรรมาภิบาล เศรษฐกิจพอเพียง หรือปรัชญาพอเพียงในองค์การต่าง ๆ ในกลุ่มต่าง ๆ เพื่อการต่าง ๆ ทั้งในภาครัฐและนอกภาครัฐ ก็เชื่อว่าจะทำให้สังคมไทยดีขึ้น สังคมไทยดีขึ้นจะเป็นสังคมที่ดีงาม สังคมที่ผู้คนมีความอยู่เย็นเป็นสุขร่วมกันนั่นก็เป็นความฝันอันสูงสุดของพวกเราทั้งหลาย ขอขอบคุณและสวัสดีครับ
อ้างอิง
บันทึกนี้เขียนที่ GotoKnow โดย นาย ไพบูลย์ วัฒนศิริธรรม ใน ไพบูลย์ วัฒนศิริธรรม
เว็บไซต์ ต้นฉบับ https://www.gotoknow.org/posts/92848